Biyolojik Kirlenme Nedir?

Ekosistemdeki bireylerin aktiviteleri sonucunda ortam kirlenmesine neden olan olaylara biyolojik kirlenme adı verilir. Canlı bireyler ekosistem içerisinde ortamların fizikokimyasal değişimlerine neden olan pollulant (kirletici) derişimlerine dayanamayarak ya yer değiştirirler ya da ölürler.

Ekosistem içerisinde bazı türler ortamdaki fazla kirlilik değişimlerine karşı yüksek dayanıklılığa sahiptirler. Bu türler yaşadıkları biyotopun kirlilik düzeyini gösterdiğinden indikatör tür olarak kabul edilirler. Örneğin; Mytilus galloprivincialis, ortam şartlarının değişmesine çok dayanıklılık gösterir. Laboratuarda kirlilik ile ilgili çalışmalarda bu türler fazla miktarda kullanılmaktadır.
Planktonlar, sularda asılı halde bulunan ve su hareketlerine bağlı olarak yer değiştiren bitkisel ve hayvansal organizmalardır. Bunlar besin zincirinin ilk halkasını teşkil ederler. Besin zinciri fitoplankton-zooplankton-balık-insan şeklindedir. Dolayısıyla besin zincirinin ilk halkasındaki kirlenme direkt olarak insanları etkiler. Fitoplanktonlar, ortam kirlenmesinden etkilenirler. Planktonların gelişimleri üzerinde kirliliği negatif etki yapar.

Red-Tide ve Neden Olduğu Zehirlenmeler

Red-Tide olayı, bir veya birkaç organizma türünün uygun ortam koşullarında hızlı bir şekilde üremeleri ve aşırı miktarlara ulaşmasıdır. Bu organizmalar genelde Diatom’lar ve Flagellat’lara ait bazı türlerdir. Sadece kıyısal denizlerde görülen ve karasal ekosistemin canlı topluluklarında deniz ürünlerinin yenmesiyle dolaylı yoldan ulaşan bu olay her yıl tonlarca kabuklu deniz ürünü, balık ve hatta insan zehirlenmesine neden olmaktadır. Tropik sularda yaşayan bazı balıkların yaz aylarında zehirli olmaları nedeniyle oluşan ciguatera hastalığı da bu olayla ilgilidir. Bu olay, bazıları zehirli olabilen bir hücreli organizmalar tarafından meydana getirilmesidir. Özellikle ilkbahar sonları ve sonbahar başları arasındaki ani ısınma ve soğuma periyodu sırasında deniz suyu içindeki miktarı 1 litrede 100.000-1 milyon sayıya ulaşabilen bu canlılar taşıdıkları renk maddeleri ile deniz suyunu da etkilemektedirler.
Gerçek kırmızı deniz afetlerinde suda çözülebilen PSP (paralytic shellfish posion) ve yağda çözülebilen NSP (norotoxic shellfish posion) olmak üzere iki ana grupta zehir (biotoksin) sentezlenmektedir. PSP, %15’lik bir ölüm oranına sahip olmasına karşın NSP zehirlenmelerinde ölüm bildirilmemiştir. PSP vakalarında en önemli belirti midye, istiridye gibi canlıları yiyen insanlarda yemekten birkaç dakika veya saat sonra dudaklarda ve ağız içinde yanma ve batma hissi, uyuşukluk; NSP zehirlenmesinde belirtiler hissetme anormallikleri, sıcak ve soğuğu birbirine karıştırma, ağız etrafında karıncalanma ve uyuşma hissidir. Bu vakalarda ölüm daima solunum felciyle olmaktadır.

Ciguatera hastalığı, zehirli Dinoflagellat’larla beslenmiş balığın insanlar tarafından yenilmesiyle ortaya çıkar. Zehirlenme belirtileri NSP’ye çok benzer. Ciguatera hastalarını NSP’den ayıran en önemli özellik, ilk belirtileri atılsa bile yüz, dudak ve ağızdaki uyuşukluğun haftalarca devam etmesidir. Bunlardan korunmak için ilkbahar sonları ve sonbahar başları arasındaki sürede midye ve istiridye gibi deniz kabuklularını yememek gerekir.