Hastanızla Görüşürken Nasıl Etkin Dinleme Yaparsınız?

Hastanızla Görüşürken Nasıl Etkin Dinleme Yaparsınız?

* Karşınızdakinin açıkça anlaşılmayan bir mesajı olduğunda, soru sorarak konuyu netleştirin.

* Mesajı aynı kelimelerle veya farklı kelimelerle yeniden ifade edin.

* Hastanızın duygularını yansıtın veya tekrar ifade edin.

* Konuştuğunuz kişi ile göz teması kurun.

* Söylenenleri doğru anlayıp anlamadığını kontrol edin.

* Sıranızı bekleyin, anladığınızı düşündüğünüzün hemen üstüne atlamayın.

* Özetleyin. Hasta Görüşmesinin Aşamaları Hastayla iletişimde öykü alma birinci ve en önemli aşamadır. Bir hasta görüşmesinde beş temel aşama tanımlanabilir:

1. Görüşmeyi Başlatmak Hastayı selamlamak, kendini tanıtmak, hastayı rahatlatmak, hastanın yakınmasını sorgulayan açık uçlu soruyla başlamak, hastanın ilk sözlerini bölmeden ve ilgi göstererek dinlemek, aktarılan sorunu tanımlamak, gereksinimleri ortaya koymak.
2. Bilgi Toplamak Hastanın anlatımıyla yakınmasını dinlemek, açık uçlu ve yönlendirici olmayan sorular sormak, hastanın anlatımına ilgi göstermek, hastayı yakınmasını aktarma konusunda yüreklendirmek, vurgulanması gereken noktaları açıkla(t)mak, hastanın anlayacağı bir dil kullanmak, hastanın problemi algılama biçimini, problemden etkilenişini, beklentilerini ve düşüncelerini anlamak, edinilen bilgileri ve zamanlamasını kendi içinde özetlemek.
3. ilişkiyi Kurmak Karşılıklı anlayışı geliştiren beden dilini (göz teması, yüz ifadesi, duruş, ses tonu) sergilemek, konuşmayı bölmeden notlar almak, hastanın duygu ve görüşlerini dikkate almak, empati geliştirmek, destek vermek, kendi düşüncelerini hastayla paylaşmak, muayene ve yapılacak işlemlerin gerekçelerini açıklamak, hastanın onamını almak.
4. Açıklama ve Plan Yapmak Hastaya uygun, kapsamlı ve hastanın gereksinimlerini karşılayan bilgileri vermek, aktarılan bilgilerin hasta tarafından doğru ve yeterli anlaşıldığını görmek, karar verme süreçlerine hastayı da katmak ve ulaşılan çözümlerin ortak varılan noktalar olduğunu hissettirmek, içinde bulunulan durum ve önerilen çözümlerin hasta tarafından kabul edilebilir bulunduğundan ve uygulanacağından emin olmak.
5. Görüşmeyi Bitirmek Tedavi planını özetlemek, sonraki aşamalar için hastayla sözleşmek, beklenmeyen durumlar ve yapılacakları açıklamak, hastadan son bir değerlendirme almak. Bu aşamalardan geçilerek tamamlanan bir hasta görüşmesi doğru, verimli ve destekleyici olma amaçlarını güden etkili bir görüşme olacaktır.

Özel Yaklaşımları Gerektiren Durumlarda iletişim

Hastanın yaşından, cinsiyetinden bağımsız olarak hekimi kızdıran, şaşırtan ya da nasıl davranacağını bilemediği bazı davranışlar vardır. Bu durumlarla başa çıkmaya yönelik temel ipuçları aşağıda verilmiştir. Bu yaklaşımları kullanırken, hastayı dinlemenin, onun var olan sorununu belirlemenin ve etkili iletişim kurmanın temel amaç olduğu hatırlanmalıdır. Sessizlik Sessizliğin çok anlamı ve kullanışı vardır. Meslek hayatının başında olan hekimler bu durumdan huzursuz olabilirler. Hastalar şimdiki hastalığını anlatırken sıklıkla sessiz kalarak ayrıntıları hatırlamaya ve düşüncelerini toplamaya çalışabilir. Bu arada hekime ne kadar anlatacağı, ne kadar güveneceği konusunda da karar verir. Hekimin katılımcı duruşu ve cesaretlendirici birkaç sözü görüşmeyi yönlendirir. Ancak bu sessizlik anlarında hastanın sözel olmayan davranışlarına dikkat edilmelidir. Konuşmayı Seven Hasta Tartışmacı, meraklı ve çok konuşan hastalar da sessiz hastalar kadar zorluk verebilir. Zaman sınırı olan ve bir an önce hastanın öyküsünü almak isteyen hekim sabırsız davranabilir. Görüşmenin başlangıcında hastaya konuşması için biraz zaman vermek ve konuşma şeklini gözlemek, ardından hastayı asıl sorununu anlatması yönünde ilgili davranarak, sorular sorarak cesaretlendirmek, yönlendirmek yardımcı olabilir. Çeşitli Semptomları Olan Hastalar Bazı hastalar sorduğumuz her belirti varmış gibi görünürler. Bu hastalarda multipl hastalık olasılığı yanı sıra somatizasyon olasılığı da vardır. Sistemlerinin basitçe ve hızlıca gözden geçirilmesi zaman kazandırır. Saldırgan, Sarhoş Hasta Kızgın, kavgacı ve kontrolsüz hasta ile kendiniz için gerekli güvenliği de sağladıktan sonra sakin görünmek önemli bir avantaj sağlar. Saldırgan hastanın sesini kesmeye çalışmayın, size ve personele küfretmesini durdurmaya çalışmayın. Ancak ne dediğini dikkatle dinleyin, anlamaya çalışın ve sakin olun.

Ağlamak

Hasta ağlamanın eşiğinde ise anlayışlı bir yaklaşım onun ağlamasını başlatabilir. Sakin olmak, bir mendil önerip, sakinleşmesini beklemek destekleyici ve kolaylayıcı bir yoldur. Çoğunlukla hasta kısa sürede toparlayıp görüşmeye devam edebilecek hale gelecektir.

Kafa Karıştırıcı Davranışlar ve Hikâyeler

Bazen soruları çok netleştirdiğiniz halde açık cevaplar alamıyor görünebilirsiniz. Hikayesi belirsiz, anlaşılması güç olabilir. Mental durumu ile ilgili sorunlar olabileceğini de aklınızdan çıkarmayın.

Sınırlı Zekası Olan Hastalar

Ortalama sınırlı zekası olan hastalar genelde yeterli cevaplar verebilir. Aslında zekalarını küçümseyerek genelde hekimler hata yapar. Bu tür hastalarla iletişimde ilk önce hastanın kendisiyle ilgilenin. Küçümser tarzda olmadan göz teması ile basit ve kolay bir konuşmaya başlanmalıdır.

Okuması Sınırlı veya Hiç Olmayanlar

Yazılı tarişer verilmeden önce hastanın okur-yazar olduğunu ya da görme güçlüğü olup olmadığını kontrol edin.

Sağır ve Duyma Güçlüğü Olan Hastalar

Sağır hastalarla iletişim farklı kültürden biriyle iletişime benzer. Hastanın tercih ettiği iletişim biçimini (yazılı sorular, işaret dili bilen bir çevirmen, dudak okuma…) seçin.

Kör Hasta

Öncelikle elini sıkın ve kim olduğunuzu ve neden orada olduğunuzu açıklayın. Bulunulan odayı ve içinde başkaları varsa tanıtın. Bu hastalara sesli cevap vermeyi unutmayın. Sessiz iletişim çok fazla işe yaramayacaktır.

Dil Problemi Olan Hastalar

Hastayla aynı dili konuşmuyorsak bir çevirmen bulma yoluna gidilmelidir. Bu çevirmen tercihen aile fertlerinden olmamalı ve çevirmene en başta her şeyi istediğinizi, yorumlamadan özetlemeden aktarması gerektiğini belirtin. Sizin de sorularınız kısa ve açık olsun.

Hastanın Ailesi ve Arkadaşları ile Konuşma

Bazı hastalar kendi hikayelerini yaşa, demansa ve diğer sınırlayıcı nedenlere bağlı olarak veremeyebilirler. O zaman bilgi almak için ikinci bir kişiye, hastanın aile Genel Tıpta Hekim-Hasta iletişimi 15 sinden arkadaşlarından kişilere ihtiyacınız vardır. Bazı koşullarda bunun hastanın onayladığı bir kişi olması da gerekebilir. Böyle görüşmeleri ikiye ayırmak mümkündür. Hastayla yalnız, hasta ve ikinci kişiyle görüşme yapmak gibi.

kaynak: Psikiyatri El Kitabı – İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi