Şapreon nedir? Şaperon grubu proteinler nelerdir?

Şaperoninler (şaperon proteinleri), diğer polipeptitlerin doğru katlanmasına yardımcı olan proteinlerdir. Bildiğimiz gibi sentezlenen polipeptit zinciri katlamalara uğrar ve son 3 boyutlu yapısını aldıktan sonra işlev kazanır. Polipeptit zinciri korumasızdır, yalnızdır, dışarıdan bir çok ajana karşı çok savunmasızdır sitoplazma da ver heran yanlış katlanabilir. İşte şaperonlar burada devreye girer. Onları dış ortamdan izole ederek polipeptit zincirinin optimum koşullarda doğru katlanmasını sağlarlar. Aman ha, şaperonlar bu katlamayla ilgili bir bilgi içermezler, polipeptit zincirirnin birincil yapısında tüm bilgi saklıdır zaten.

Bilimsel bir terim ifade edilirken içinde ne kadar muzurluk olabilir diye sorarsanız, size şaperon derim. Proteini oluşturacak olan zincir katlanmalarının organizasyonu için gerekli olan bir yapıştırıcı niteliğinde, ara bulucu ve düzenleyicidir. Aslında emir altındadır, emir kuludur, bilgi gelir, gereğini yapar. Boş zamanlarında ise şaperonların şopar yüzü ortaya çıkabilir, toplanırlar bir güzel eğlenirler. Bir zamanlar fettahcan diye bir üyemiz vardı, yazdıklarımı ona benzettim birden, çok okumuşum kendilerini, saygıyla andım.

Aslında size ait olan bir “bilgiyi” yorumlayarak cümlelerime dahil ettim “Aman ha, şaperonlar bu katlamayla ilgili bir bilgi içermezler,”. Evet bilgi içermezler, emir kuludurlar, görevlerini yaparlar ve doğru katlanmayı sağlarlar. Şaperonu lise düzeyinde anlatırken “bir nevi yapıştırıcı” olarak düşünün diyen bir dershane hocam olduğunu anımsarım, onu da anarım bu yazımda. İşin detaylı olarak anlatımına girecek isek yolumuz uzun, mantığını birkaç cümle ile anlatmak istersek, damlaya damlaya göl olur derim ?

? Bu lise hocalarıyla bizim gerçekten kötü anılarımız olmaya başlayacak artık.

Şaperonların stres fizyolojisindeki yeri ne olacak peki ?

Tamamen kişisel düşüncemdir, stres koşullarında muhtemelen kendilerinin miktarı doğal olarak artacaktır. Stres’e maruz bırakılan organizmalarda sitoplazma yapısı doğal olarak değişmektedir. Bu durum özellikle sitoplazma da bulunan ve katlanmaya çalışan polipeptit zincirlerimizi de kötü etkileyecektir doğal olarak şaperonlara daha fazla ihtiyaç olacaktır. Tabi bu stres şaperonları olumsuz yönde de etkileyebilir. Mükemmel bir araştırma konusu aslında, böyle bir tez yapasım geldi.

Bence tez konusu olarak çok iyi bir tercih olur. Bu konuda sayısı gittikçe artan çalışmalar var. Özellikle bitkilerde stres fizyolojisinde şaperonların yeri oldukça büyük.
Bir takım ıslah çalışmalarında da şaperonların etkileri araştırılıyor. Stres koşullarına dayanıklı bitkilerde şaperonların miktarı oldukça artıyor.