Eklemler ile ilgili genel bilgiler

İki kemik arasında kurulu eklemlere articulatio simplex, ikiden fazla kemik arasında kurulu eklemlere de articulatio composita adı verilir.

Eklemler 3 grupta toplanır.

I. Articulationes fibrosae (synarthroses); hareketsiz eklemler
II. Articulationes cartilagineae (amphiarthroses); az hareketli eklemler
III. Articulationes synoviales (diarthroses); hareketli eklemler

I – ARTICULATIONES FIBROSAE (HAREKETSİZ EKLEMLER):

Eklem yuzleri birbirlerine tam olarak uyar. Eklem kapsulu ve eklem bosluğu yoktur. 3 tipi vardır.

Sutura: Kafa kemikleri arasında bulunan eklemlerdir. Değisik sekilleri vardır.
a. Sutura serrata: Đki parietal kemik arasındaki eklem. Orn. sutura sagittalis.
b. Sutura squamosa: Temporal kemiğin skuamoz parcası ile parietal kemik arasındaki eklem,
c. Sutura plana: Sert damağı olusturan maksilla ve palatin kemikler arasındaki eklem,
d. Sutura denticulata: Sutura serrata’ya benzer. Ancak ondan daha sıkıdır Orn. sutura lambdoidea.
e. Sutura limbosa: Sutura denticulata + sutura squamosa. Frontal ve parietal kemikler arasındaki eklem Orn. sutura coronalis.
f. Schindylesis: Sfenoid kemiğin rostrum sphenoidale’si ile vomer arasındaki eklem.

Syndesmosis: Kemik yuzlerini birbirine ligamentler bağlar. Articulatio tibiofibularis distalis en iyi orneğidir.

Gomphosis: Dis kokleri ile cene kemikleri arasındaki eklem Orn. Syndesmosis dentoalveolaris. Vucuttaki tek orneğidir.

II – ARTICULATIONES CARTILAGINEAE (AZ HAREKETLİ EKLEMLER)

İki tipi vardır. Synchondrosis (primer kartilaginoz eklem): Eklem yuzleri arasında hiyalin kıkırdak bulunur. Đleri donemde kemiklestiği icin gecici bir eklem seklidir. Bu yuzden bazı yazarlar tarafından hareketsiz eklemler grubunda incelenir. Bazen kemiklesmez ve kalıcı olur. 1. kaburganın sternum’la yaptığı eklem (synchondrosis sternocostalis1).

Uzun kemiklerin epifiz ve diafizleri arasındaki eklem, sfenoid kemik govdesinin oksipital kemiğin baziler parcası, temporal kemiğin petroz parcası ve etmoid kemikle yaptığı eklemler ve oksipital kemiğin temporal kemiğin petroz parcası ile yaptığı eklem synchondrosis tipi eklemin ornekleridir.

Symphysis (sekonder kartilaginoz eklem): Eklem yuzleri arasında daima fibroz kıkırdak yapısında bir diskus bulunur (ancak her diskus bulunan eklem symphysis değildir!). Pubis kemikleri arasındaki eklem (symphysis pubica) ve vertebra govdeleri arasındaki eklem (symphysis intervertebralis) ornekleridir.

III – ARTICULATIONES SYNOVIALES (HAREKETLİ EKLEMLER)

Bu eklemleri diğer eklemlerden ayıran en onemli 3 ozellik;
1. Cavitas articularis (eklem bosluğu),

2. Cartilago articularis (eklem kıkırdağı)

3. Capsula articularis’e (eklem kapsulu) sahip olmalarıdır.

Eklem bosluğu; icinde negatif hava basıncı ve sinoviya vardır. Bazı eklemlerde ligamentler, discus yada meniscus’lar da bulunur. Eklem kıkırdağı; eklem yuzlerini orter. Hyalin kıkırdak yapısındadır. Vucutta sadece art. sternoclavicularis, art. acromioclavicularis ve art. temporomandibularis’de fibroz kıkırdaktır. Siniri ve kan damarı yoktur. Beslenmesini sinoviyal membrandaki periferik damar ağından, sinoviyal sıvıdan ve komsu kemik iliği kısmının damarlarından sağlar. Eklem kıkırdağı, hareketlerin akıcı ve amaca uygun olarak yapılmasını sağlar.

Eklem kapsulu; hareketli eklemleri diğer eklemlerden ayıran en onemli ozelliktir. Eklemi sarar ve eklem yuzlerini bir arada tutar. Kemiklere tutunma yerinde periost ile devam eder. Damar ve sinirler tarafından delinir. Bursa denilen keseciklere acılan deliklere de sahiptir. Bazı eklemlerde (orn. art. humeri ve art. coxae) kapsul, lokal kalınlasmalar gostererek ligamentleri olusturur.

Eklem kapsulu iki tabakalı bir yapı gosterir.

Membrana fibrosa; genellikle eklem kapsulu olarak ifade edilen dış tabakadır.

Membrana synovialis; ic tabakadır. Ekleme katılmayan alanları, intrakapsuler ligamentleri ve tendonları orter. Diskus, meniskus ve eklem kıkırdağını ortmez.

Membrana synovialis, synovia denilen yumurta akına benzer bir sıvı salgılar ve aynı zamanda onu absorbe eder. Bu sıvı, eklem yuzleri arasındaki surtunmeyi azaltarak, asınmayı onler. Sinoviya, eklem kıkırdağını da besler.

Membrana synovialis, bazı eklemlerde fibroz tabakadan dısarı cıkarak Bursa synovialis denilen kesecikleri olusturur. Bu kesecikler, eklem bosluğu ile irtibatlıdır ve sinoviya icin depo gorevi yapar. Ayrıca eklem kapsulunun de genislemesine olanak tanır.