Cenk Önsoy

Mekan; canlı varlıkların organik ve inorganik maddelerden oluşan ve yaşantılarını sürdürdükleri belli bir birimdir.

Cansız çevre, canlıların içinde veya üzerinde yaşantılarını sürdürdükleri kaya, su gibi somut ortamlardır.
Bunun dışında iklim elemanları, su ve toprağın fiziksel, kimyasal özellikleri cansız çevreyi oluştururlar.

Çevre niteliğine göre;

1. fiziksel çevre
2. toplumsal çevre

Canlıların içinde yaşadığı varlığını, özelliğini ve niteliğini fiziksel olarak algıladığı ortama fiziksel çevre denir.

Doğal çevre (dağ, deniz, göl vb.)
Yapay çevre (şehir, kasaba, baraj vb.)

Doğal çevre; Oluşumunda insanın etkisi olmadığı çevreye doğal çevre denir.

Yapay çevre; insanın kendi amaçları doğrultusunda değiştirmiş olduğu çevreye yapay çevre denir.

İnsanların ekonomik, toplumsal ve siyasal ilişkilerinin tümüne toplumsal çevre denir ve insanların birbirleriyle olan resmi olmayan tüm ilişkileri toplumsal çevreyi oluşturur.

Bir organizma veya populasyonun ekosistem içindeki işlevine ekolojik niş adı verilir.

Biyotop, canlı varlıkların yaşamını sürdürebilmesi için uygun çevresel koşullara sahip bir coğrafik bölge veya değişken hacimli bir ortama denir.

Organizmanın doğal olarak yaşadığı mekana habitat denir.
Habitat bir türe ait birey veya populasyonun arandığında bulunduğu yer olup, bir başka deyişle onun adresidir.

Morfolojik olarak (büyüklük şekil ve renk gibi) birbirlerine çok benzeyen, aralarında döllenerek kendilerine benzer üreyimli döller meydana getirebilen bireyler topluluğuna tür denir.

Populasyonlar arası ilişki coğrafik veya topoğrafik etkiler sonucu engellenmesi sonucu bazı farklı özellikler gelişerek coğrafik populasyonlar oluşur.

1.bireylerin dağılış şekli

2.yoğunluğu

3.yaş dağılımı

4.seks oranı

5.büyüklüğü

6.genetiksel çeşitliliği

7.bolluk değişimleri

Belli çevresel koşullara sahip bir ortamda yaşayan bitkisel ve hayvansal populasyonların bir araya gelmesiyle oluşan topluluğa komünite (yaşam birliği) denir.

–evrimsel ve ekolojik zaman

–iklimsel denge, yüzeysel

–heterojenite

–üretim

–rekabet

–avcılık

–insan faktörü etkisi altındadır.

Ortamsal özelliklerine göre komüniteler üçe ayrılır.

• karasal komüniteler
• denizel komüniteler
• tatlısu komüniteler

Sistemin basite indirgenmiş haline Model adı verilir.

Sistemler üçe ayrılır.

1. İzole sistemler ‘de ortamları ile madde ve enerji alışverişi yoktur ve doğada bu tip bir sisteme rastlanmaz, ancak laboratuvar koşullarında olabilir.

2. Kapalı sistem’ler (sibernetik sistemler) ortamlar ile sadece enerji alışverişi yapan, madde alışverişi yapmayan ve kendi kendini denetleme özelliğine sahip sistemlerdir.

3. Açık sistem’ler ortamlarından devamlı madde ve enerji alan ve bunları yapılarında değiştirip ortama bazı çıktılar veren sistemlerdir. Tüm canlılar açık sisteme örnek verilebilir.

Birbiriyle sürekli etkileşim içinde olan ve birbirine bağlı parçaların oluşturduğu bütüne sistem denir.

Ekoloji bilimi;

–birey üzerinde etkili olan faktörleri

–populasyonların yapı ve gelişimlerini

–ekosistemlerin yapılarını

–madde ve enerji akışını inceler,

–ekolojik dengenin bozulmasını önlemeye çalışır.

Aynı türe ait birey veya bireylerin çevre ile olan ilişkilerini inceleyen ekoloji dalına birey ekolojisi (otekoloji) denir.

Bir populasyonun yapısını, gelişimini, değişimini ve bunların nedenlerini inceleyen ekoloji dalına populasyon ekolojisi (demokoloji) denir ve çeşitli türlere ait bireylerin bolluk ve değişim nedenlerini araştırır.

Komüniteyi oluşturan bireylerin çevreleri ile olan ilişkilerini inceleyen ekoloji dalına ise ekosistem ekolojisi(sinekoloji) adı verilir.

Canlı ve cansız varlıklar arasında karşılıklı etki ve ilişkilerin oluşturduğu biyolojik sisteme ekosistem denir.

Bir ekosistemin canlı ve cansız olmak üzere iki ana öğesi vardır.
Cansız varlıklar (abiyotik maddeler), çevrenin temel anorganik ve organik bileşikleri ile fiziksel koşullarıdır.
Canlı varlıklar (biyotik maddeler) üreticiler, tüketiciler ve ayrıştırıcılardır.