Jump to content

Çekinik genler ve baskın özellikler ile ilgili sorularım var.

Konuyu değerlendir


Biyoloji Günlüğü

Önerilen İletiler

Biyoloji Günlüğü

Merhaba, merak ettiğim bir konu var.

Bildiğiniz gibi kahverengi göz rengi en baskın, yeşil göz rengi ise en çekinik gendir. Kahverengi gözlü birisi ile yeşil gözlü birisinden doğacak çocuk eğer kahverengi gözlü olan kişide yeşil göz geni çekinik olarak bulunmuyorsa çocuk kahverengi gözlü olarak doğacaktır. Aynı örneği saç rengi için de verebiliriz. Koyu saç açık saça oranla baskındır. Yani en azından biyoloji derslerinde biz bunu bu şekilde öğrendik.

Şimdi ön açıklamadan sonra başka bir noktaya geçmek istiyorum. Fotoğraftaki örnekte de gördüğünüz üzere genelde beyaz tenli baba ve koyu tenli annenin çocuğu melez oluyor genelde. Ne tam beyaz ne tam siyah. Farklı bir örnek vermek gerekirse sarışın bir anne ve siyah saçlı bir babanın çocuğu da kumral oluyor çoğunlukla. Ne tam siyah saçlı ne tam sarışın yani.

19642799_324424841329180_576403803317617

Burada sorularım şunlardır:

Bu ten-saç-göz renklerinde çekiniklik ve baskınlık olayı lisede anlatıldığından çok daha komplike midir? Eğer öyleyse bilen birisi açıklayabilir mi? Hatta evrim ağacında bununla alakalı makale var mıdır? Yoksa da mükemmel bir konu attım ortaya 1f642.png Biz de bilgilenmiş oluruz böylece.

Mantıksal bir sallamasyonla çıkarım yapmaya çalışarak, örneğin Karadeniz’de kardeşlerin göz renkleri yeşil-mavi-kahverengi olabiliyor. Biz göz renklerinin pigment eksikliğinden oluştuğunu da biliyoruz. Yani şunu demeye çalışıyorum. Mesela yeşil gözlü bir anne ve kahverengi gözlü bir babanın pigmentlerinin “ne yeşil kadar eksik ne kahve kadar tam” olma olasılığı var mıdır? Aynı alttaki melez çocuk gibi yeşil-kahverengi pigmentlerinin ortası olduğu için mavi göz renkli olması ihtimali mümkün müdür biyolojice?

Yani pigment eksikliği ve tamlığı birbirini bu konuda dengeliyor olabilir mi? Eğer böyle değilse ve ben iyi salladıysam en azından bu melezlik-kumrallık oluşumunun açıklaması tam olarak nedir?

Baskınlık-çekinikliği çok mu basit öğreniyoruz? Akademik düzeyde farklı ve ek bilgiler içeriyor mu?

Merih Kara

Yorum bağlantısı
  • 4 months later...

Öncelikli olarak lise biyolojisi anlatan olayın arka perdesini de bilerek, evet, lise biyolojisinde görülen Kalıtım konusu, akademik düzeyde anlatılan için sadece bir giriş niteliği taşıyabilir. Lisede görülen biyoloji dersinde tanımlar, mendel ilkeleri, mono ve dihibrit çaprazlamalar ve bazı özel durumlardan bahsedilir. Ancak akademik düzeyde bu tanımlar ve konular/özel durumlar kullanılır, yorumlanır ve üzerine çalışılır. Baskın/çekiniklik ilkesi mendel genetiğinden gelen bir ilkedir, bazı genler için doğru iken bazıları için böyle birşey söylenemez çünkü pleiotropizm, çok alellik vb.(özel durumlar) mevcuttur. 

Sorunuza gelecek olursak; 

Çekiniklik/baskınlık ya da özel durumların fenotipte nasıl etki gösterdiklerini açıklamak gerekir. Öncelikle enzim, protein sentezi ve gen kavramlarını birleştirmeliyiz. Kısaca özetleyecek olursak;

-DNA nükleotidlerden oluşur ve içerisindeki belli nükleotid dizilimleri genleri ifade eder.

-DNA, protein sentezi sırasında iki ipliğini açar ve bu genler belli enzimler tarafından okunup mRNA'ya çevrilir ve ribozoma iletilir.

-Ribozom, bu mRNA'da okunan gene tekabül eden amino asitleri bir araya getirip birbirine bağlar ve proteinleri oluşturur.

-Bu proteinler daha sonrasında post-translasyonel modifikasyon dediğimiz işlemden geçer ve kendilerine özgül yapıları kazandırılır. Bu adımdan sonra protein işlev kazanabilir, yani bir enzim görevi üstlenebilir.

Bahsettiğiniz pigment üretiminden tam olarak yukarıda bahsettiğim mekanizma sorumludur. Bir örnek ile açıklamama izin veriniz; örneğin, elimizde 2 adet gen 3 adet durum olsun, A geni baskın özellik gösteriyor ve fonksiyonel bir enzim üretiyorken, a geni çekinik özellik gösteriyor ve fonksiyonel olmayan bir enzim üretiyor olsun. Elimizdeki 3 adet duruma gelecek olursak, bir birey bu gen bakımından ya homozigot ya heterozigot olabilir. AA, Aa, aa bizim göreceğimiz genotip olacaktır. Şimdi, eğer bu bir AA genotipine sahip ise sonuç olarak çok fazla fonksiyonel protein üretecek ve eğer bu proteinler söz konusu pigment üreten proteinler ise bunun sonucunda da fazlaca pigment üretilecektir. Fazla pigment çok renk anlamına gelir, tabii ki burda üretilen pigmentin rengi önemlidir ancak örnek vermek gerekirse koyu kahverengi alabiliriz. Aa durumunda ise orta seviyede bir pigment üretimi olacaktır ve ne tam koyu ne tam açık bir fenotipe ulaşılacaktır. aa durumunda ise herhangi bir fonksiyonel protein sentezi yok o sebepten bu bölgede renk görülmeyecektir. Umarım melezlik-kumrallık sorusuna cevap olmuştur.

Göz rengi hakkında konuşmak gerekirse, göz rengi özelliği birden fazla gen tarafından kontrol edilen bir özellik olması sonucuyla çok fazla ve farklı fenotipe rastlayabiliyoruz çünkü burada örnek adına verilecek sorumlu gen dizisi: AabBccDdeEFFgg... gibi bir dizi olacaktır. Gen dizisinde fazla genin bulunması bu genlerin kombinasyon sayısını artırmaktadır ve bu sebeple bahsettiğim fazla sayıda fenotipe rastlıyoruz.

Kahverengi-yeşil gözlü aileden, mavi gözlü çocuk olması durumu (bu renkler durumumuzu sağlamasa da olay ) tabii ki mümkündür ancak bunun için güzel bir orana ihtiyacınız olacaktır ki bu da olasılık bazlı düşünülürse zor bir ihtimaldir. Şöyle düşünebilirsiniz, herhangi bir renk belli ana renklerin belli oranlarından oluşur. Örnek adına devam etmek gerekirse çocuğun mavi gözlü olması için kahverengi pigment az sentezlenmeli, yeşil gözlü pigment ise bu az sentezlenen kahverengi pigmentlerle karıştığından çıplak göze mavi görülecek kadar sentezlenmeli. Bu koşullar altında bu ailenin çocuğu mavi gözlü olabilir ancak burada olayı daha fazla karıştırmamak adına bahsetmediğim faktörler de söz konusudur. 

Bir yanlışım varsa lütfen düzeltiniz. Teşekkürler.

Yorum bağlantısı

Yorum yazmak için hesap oluşturmalı veya giriş yapmalısın.

Yorum yapmak için üye olmanız gerekiyor

Hesap oluştur

Hesap oluşturmak ve bize katılmak çok kolay.

Hesap Oluştur

Giriş yap

Zaten bir hesabınız var mı? Buradan giriş yapın.

Giriş Yap

Hakkımızda

Biyoloji Günlüğü ülkemizdeki biyoloji öğrencileri, mezunları ve çalışanları adına kar gütmeyen bir proje olarak 9 senedir faaliyetlerine yılmadan devam etmeye çalışan masum bir projedir. Lütfen art niyetinizi forumdan uzak tutunuz. Bize iletişim formu aracılığıyla ulaşabilirsiniz.

Dilerseniz biyolojigunlugu@gmail.com veya admin@biyolojigunlugu.com adresine mail de gönderebilirsiniz. Bizimle arşivinizi paylaşmak isterseniz wetransfer.com üzerinden biyolojigunlugu.com adresine dosya transferi olarak iletmeniz yeterlidir, sizin adınıza paylaşılacaktır.

Sitemiz bir "Günlük" olarak derleme yayın, yorum, diyalog ve yazılara vermektedir. Güncel biyoloji haberleri ve gelişmelere ek olarak özellikle sosyal medyada gözden kaçan, değerli gördüğümüz tüm içeriğe kaynak ve atıflar dahilinde sitemizde yer vermekteyiz. Bu sitede verilen bilgilerin kullanım sorumluluğu tümüyle kullanıcıya aittir. Sayfalarımızda yer alan her türlü bilgi, görsel ve doküman sadece bilgilendirmek amacıyla verilmiştir.

Biyoloji Günlüğü internet sitesi 5651 Sayılı Kanun’un 2. maddesinin 1. fıkrasının m) bendi ile aynı kanunun 5. maddesi kapsamında Yer Sağlayıcı olarak faaliyet göstermektedir. İçerikler, ön onay olmaksızın tamamen kullanıcılar tarafından oluşturulmaktadır. Yer Sağlayıcı olarak, kullanıcılar tarafından oluşturulan içeriği ya da hukuka aykırı paylaşımı kontrol etmekle ya da araştırmakla yükümlü değildir.

Yer Sağladığı içeriğin 5651 Sayılı Kanun’un 8 ila 9. maddelerine aykırı şekilde; kişilik haklarınızı ihlal ettiğini ya da hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsanız mail adreslerimizden iletişime geçerek bildirebilirsiniz. 

Bildirimleriniz dikkatle ve özenle incelenmekte olup kişilik haklarınızın ihlali ya da hukuka aykırılığın tespiti halinde mevzuat kapsamında en kısa sürede işlem yaparak bilgi vereceğiz.

×
×
  • Yeni Oluştur...

Önemli Bilgilendirme

Kullanım Şartları, Gizlilik Politikası, Forum Kuralları sayfalarına göz atınız.